Ando 16-to Majo 2021, e romane komunitete andar sasti Evropa si te phabaren jaga te den pakiv pal e 77 berša katar o Vazdipe le Romengo ande le Koncentraciako Kampo Auschwitz-Birkenau. Ande kodo dives andar 1944 e phandade roma andar o anavjardo Zigeunerlager katar le Koncentraciako Kampo Auschwitz-Birkenau kana šunde kaj si te oven mudarde savore andar o kampo, vazdine pen kontra e nazistikane gardianurja sivrjenca, toverenca thaj lopatenca. Sar rezultato katar lengo vazdipe, nijekh rom na mulo ande kodo dives ande le gazoske sobe. I revolta le romengi kontra e nazisturja si o korkoro registrisardo vazdipe andar o Auschwitzo thaj si akana pakivaljardo ande but thana sar o Dives le Romane Zorako.
Ande kado berš ko16-to Majo, kidas amen jekhethaneste palem te sikavas opozicia karing o buhljaripe le ekstremisturjengo thaj le xoljake vakjarimatengo ande sasti Evropa thaj pi phuv.
I Evropa trebal te mekel palpale peski kali historia le opresiaki, le rasismoski thaj le mudarimaski. O nazismo thaj o fascismo si butivar dikhle sar doša ande le Evropaki historia. Ama ande vaxta krizenge, kana e populisturja thaj e ekstremisturja aresen ko šerutnipe, i historia dživel pes palem. Ande neve alosarimata andi sasti Evropa dikhljam kaj le xoljake vakjarimata, i violenca kontra e roma thaj o sikavipe le xoljake simbolurjengo barile daranes. Ando 16-to Majo telal jekh khetani tema “vazdipe kontra e ekstremisturja”, mangas katar e akanutne šerutne amare themenge thaj katar e šerutne le Evropake Uniake te keren sja so trebal pes kaj e 12 milionurja roma so dživen andi Evropa te oven arakhle. Sa kadja, mangas savore romendar kaj šunen amaro akharipe te kiden pen khetanes thaj te sikaven amari historikani zor angal orsavo daravipe karing amare komunitete, valore thaj kultura.
Zorjarde katar o kuradžo amare puranengo save vazdine pen kontra e nazisturja ande maj džungale thaj biadžukjarimaske kondicie, organizisaras o Transnacionalo Kurko le Romane Zorako katar o 9-to dži ko 16-to Majo, ande jekh seria iventurjengi thaj akivitetengi online thaj offline. E maj bare komemoraciake aktivitete si te oven Kurke, 16-to Majo ko 16.00 časo CET kana si te keren pen lokalo Romane Zorake Phirimata organizisarde ando ilo amare komunitetengo andar i Evropa. O phiripe si organizisardo telal jekh khetani tema te phabaren pen e jaga le zorake kontra i xoli, kontra o nacionalismo kaj si ando barjaripe thaj kontra o populismo. Te sikavas ke na mangas e nacionalitikane ekstremisturjenge patidurja kaj barile thaj e miškimata andar i Evropa, si te kidas amen avri te vazdas o romano flago thaj te phabaras jaga sar simbolo ke sam preparisarde te inkeras i jag le Romane Zoraki dživdi.
Aktivisturja, manuša andar i familia thaj amala si te kiden pen te anen penge andi godi i Romani Zor phabarindos simbolično jaga te sikaven kaj i jag šaj te sastjarel, te anel inspiracia, te kidel khetanes thaj te sudžjarel. Kerindos kadja si te sikavas i zor le jagaki andar o xoljardo krematoriumo le Auschwitzosko thaj si te alavas i jag vaš jekh nevo hatjaripe te keras buti vaš o sajekhipe amare komunitetengo.
I iniciativa kerdi katar jekh koalicia internacionalo, nacionalo thaj lokalo romane organizaciengi, akharel savore romen opral i phuv thaj le gadžen save kamen te den vast te vazden pes putarde societete bazisarde po khetano respekto, sajekhipe, manušikanipe thaj pakiv. Respektisarindos e lokalo regule pal o Covid-19, akharas tumen te aven amenca thaj te organizisaren tumaro lokalo Romane Zorako Phiripen ande jekh khetano mesadžo te ačhavel pes o buhljaripe le populistikane, ekstremistikane miškimatengo thaj te das amaro lav le romenge. Ande jekh khetano akharipe vaš i akcia, das avri i iniciativa “Hatjaripe vaš e Roma” te vazdas jekh buhljardo hatjaripe te maras amen vaš le romenge čačimata. Kompanie, NGO-urja, publikane institucie thaj manuša andar savore thana si akharde te den pengo lav ando PledgeForRoma.org te anen čače kontribucie ki lumjaki alianca vaš o lačharipe le dživimasko ande romane komunitete.
